آیا می‌توان مقادیر زیادی از فاضلاب خانگی ، کشاورزی و صنعتی را که روزانه به محیط زیست تخلیه می شود ، به عنوان یک منبع با ارزش به جای یک مشکل پرهزینه در نظر بگیریم؟
این تغییر پارادایمی‌است که در گزارش بخش توسعه‌جهانی آب سازمان ملل متحد آمده‌است.
گزارش بخش توسعه جهانی آب سازمان ملل متحد گزارشی از آب است. که توسط بخش ارزیابی آب سازمان ملل متحدو سازمان یونسکو تهیه‌شده‌است.
این گزارش ادعا میکند که پس از تصفیه، فاضلاب میتواند در تأمین تقاضای زیاد آب شیرین و سایر مواد اولیه بسیار ارزشمند باشد.
گای رایدر ، مدیر بخش آب سازمان ملل متحد و مدیر کل سازمان بین المللی کار می گوید:
“فاضلاب یک منبع ارزشمند در دنیایی است که آب محدود است و تقاضا برای تصفیه فاضلاب در حال رشد است.”
“همه می توانند برای دستیابی به هدف توسعه پایدار تلاش خود را انجام دهند. تا نسبتِ فاضلاب تصفیه نشده به نصف کاهش یابد و تا سال ۲۰۳۰ میزان استفاده مجدد از آب سالم افزایش یابد.
همه چیز در مورد مدیریت دقیق و بازیافت آبی است که از خانه ها، کارخانه ها، مزارع و شهرهای ما عبور میکند. بیایید همه ما فاضلاب بیشتری را کاهش دهیم.و با خیال راحت از آن استفاده کنیم تا این منبع گرانبها نیازهای افزایش جمعیت و یک اکوسیستم شکننده را تأمین کند. “
گزارش توسعه جهانی آب ۲۰۱۷ نشان میدهد. که مدیریت بهتر فاضلاب در مورد کاهش آلودگی در منبع، حذف آلودگیها از جریان فاضلاب، استفاده مجدد از آب بازیافت‌شده و بازیابی محصولات جانبی مفید است.
فاضلاب یک نگرانی بهداشتی و زیست محیطی
بخش زیادی از فاضلاب هنوز بدون جمع آوری یا تصفیه در محیط زیست رها می شود. این امر به ویژه در کشورهای کم درآمد که به طورمتوسط فقط ۸٪ فاضلاب خانگی و صنعتی را تصفیه میکنند. در مقایسه با ۷۰٪ در کشورهای با درآمد بالا، بیشتر دیده‌می‌شود.
درنتیجه در بسیاری از مناطق جهان، آب آلوده به باکتریها، نیترات‌ها، فسفات‌ها و حلال‌ها به رودخانه‌ها و دریاچه‌هایی منتهی میشود که به اقیانوس‌ها ختم میشوند. و پیامدهای منفی برای محیط زیست و بهداشت عمومی به دنبال دارد.
حجم فاضلاب تصفیه‌شده در آینده نزدیک به ویژه در کشورهای در حال توسعه با جمعیتی که به سرعت در حال رشد است. به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
“تولید فاضلاب یکی از بزرگترین چالش های مرتبط با رشد سکونتگاه های غیررسمی (زاغه نشین‌ها) در کشورهای درحال توسعه است” .
شهری مانند لاگوس (نیجریه) هر روز ۱.۵ میلیون متر مکعب فاضلاب تولید میکند. که بیشتر آنها در تالاب لاگوس رها شده‌اند.
آلودگی ها و عوامل بیماری زای ناشی از دفع انسانی و حیوانات تقریباً یک سوم رودخانه های آمریکای لاتین، آسیا و آفریقا را تحت تأثیر قرار میدهد. و زندگی میلیون ها انسان را به خطر می‌اندازد.
تاثیر آلودگی فاضلاب بر اکوسیستم‌ها
در سال ۲۰۱۲/ ۸۴۲۰۰۰ مرگ در کشورهای با درآمد کم و متوسط به آب آلوده و خدمات بهداشتی ناکافی مرتبط بوده‌است.
حلال ها و هیدروکربن‌های تولید‌شده توسط فعالیت‌های صنعتی و معدنی، و همچنین تخلیه مواد مغذی(نیتروژن، فسفر و پتاسیم) از کشاورزی، فرایند تغذیه آب‌های شیرین و اکوسیستم‌های دریایی ساحلی را تسریع میکنند.
تخمین‌زده میشود که ۲۴۵۰۰۰ کیلومتر مربع از اکوسیستم‌های دریایی تحت تأثیر این پدیده قرارگرفته اند. تخلیه فاضلاب تصفیه‌نشده نیز باعث تکثیر شکوفه‌های جلبک سمی‌شده و به کاهش تنوع زیستی کمک کرده‌است.
افزایش آگاهی از وجود آلاینده‌هایی مانند هورمون‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، استروئیدها و برهم زننده‌های غدد درون ریز در فاضلاب، مجموعه جدیدی از چالش ها را ایجاد میکند. زیرا تأثیر آنها بر محیط و سلامت هنوز به طور کامل درک نشده است.
آلودگی دردسترس بودن منابع آب شیرین را کاهش میدهد. که درحال‌حاضر به دلیل تغییرات آب و هوا تحت فشار قرار گرفته‌اند.
با این وجود ، بیشتر دولت ها و تصمیم گیرندگان درمورد چالش های تأمین، به ویژه در هنگام کمبود آب ، نگران بوده اند. در حالی که دیگر نیازی به مدیریت آب پس از استفاده ندارند.
با این حال این دو موضوع ذاتاً با هم مرتبط هستند. جمع آوری، تصفیه و استفاده ایمن از فاضلاب در بنیان یک اقتصاد مدور قرار دارد و توسعه اقتصادی و استفاده پایدار از منابع را متعادل میکند.
آب احیا‌شده منبعی عمدتا بدون بهره‌برداری است که می تواند بارها مورد استفاده قرار گیرد.
برای آشنایی با پکیج تصفیه فاضلاب آشنا شویم…
از فاضلاب تا شیر آب
از فاضلاب معمولاً برای آبیاری کشاورزی استفاده میشود. و حداقل ۵۰ کشور در سراسر جهان شناخته شده‌اند که از فاضلاب برای این منظور استفاده میکنند.
اما این روش وقتی آب حاوی عوامل بیماری‌زا باشد. میتواند محصولات را آلوده‌کنند. و نگرانی‌هایی بابت سلامتی ایجاد کند.
بنابراین چالش امروزه این است که از آبیاری غیررسمی به سمت استفاده برنامه‌ریزی‌شده و ایمن حرکت کنیم. همانطور که اردن، جایی که از سال ۱۹۷۷ حدود ۹۰٪ از فاضلاب تصفیه‌شده برای آبیاری استفاده میشود .
در صنعت می‌توان مقادیر زیادی آب استفاده کرد. به عنوان مثال برای گرم کردن و سرمایش، به جای اینکه در محیط تخلیه شود. انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۱ بازار تصفیه فاضلاب صنعتی ۵۰٪ افزایش یابد.
فاضلاب تصفیه‌شده میتواند باعث تأمین منابع آب آشامیدنی نیز باشد. اگرچه این هنوز یک عمل بیشتر حاشیه ای است. اما شهر ویندهوک، پایتخت نامیبیا، این کار را از سال ۱۹۶۹ انجام‌داده‌است.
برای مقابله با کمبود مکرر آب شیرین، این شهر زیرساخت هایی را برای تصفیه حداکثر ۳۵٪ از فاضلاب نصب کرده است. که برای تکمیل ذخایر آب آشامیدنی استفاده میشود.
ساکنان سنگاپور و سان دیگو(آمریکا) نیز با خیال راحت آبی را که بازیافت‌شده‌است، می‌نوشند.
این عمل میتواند با مقاومت عمومی مواجه شود. افرادی که ممکن‌است ازفکرنوشیدن یا استفاده از آبی که قبلاً کثیف کرده‌اند ناراحت‌باشند.
بعنوان مثال عدم حمایت عمومی منجر به عدم موفقیت در پروژه استفاده مجدد از آب برای آبیاری و پرورش ماهی در مصر در دهه ۱۹۹۰ شد.
کمپین های آگاهی بخشی می توانند با مراجعه به مثال‌های موفقی مانند فضانوردان ایستگاه فضایی بین المللی که بیش از ۱۶ سال از همان آب بازیافتی استفاده می‌کردند. به جلب مقبولیت عمومی برای این نوع اقدامات کمک کنند.
فاضلاب و لجن به عنوان منبع مواد اولیه
لجن علاوه‌بر تأمین منبع جایگزین ایمن برای آب شیرین، میتواند به عنوان منبع بالقوه مواد اولیه نیز دیده‌شود.
امروزه و با استفاده از تکنیک‌های تصفیه فاضلاب، مواد مغذی خاصی مانند فسفر و نیترات میتوانند از فاضلاب و لجن بازیابی‌شده و به کود تبدیل شوند.
تخمین‌زده میشود ۲۲ درصد از تقاضای جهانی فسفر که یک منبع معدنی محدود است. با تصفیه ادرار و مواددفعی انسان تأمین شود.
برخی از کشورها مانند سوئیس قبلاً قانونی را تصویب کرده‌اند. که خواستار بازیابی اجباری برخی مواد مغذی مانند فسفر است.
از مواد آلی موجود در پساب می توان برای تولید بیوگاز استفاده کرد. که می تواند به تأسیسات تصفیه کمک کرده تا از مصرف کنندگان عمده به تولید کنندگان انرژی خنثی یا حتی خالص تبدیل شوند.
در ژاپن، دولت هدف خود را برای بازیابی ۳۰ درصد از انرژی زیست توده در فاضلاب تا سال ۲۰۲۱ قرارداده‌است. هر ساله، شهر اوزاکا از ۴۳۰۰۰ تن لجن فاضلاب، ۶۵۰۰ تن سوخت بیوسولید تولید میکند.
چنین فناوری هایی برای کشورهای در حال توسعه دور از دسترس نیست. زیرا راه حل های تصفیه کم هزینه درحال‌حاضر امکان استفاده از انرژی و مواد مغذی را فراهم میکنند.
آنها ممکن است هنوز اجازه بازیابی مستقیم آب آشامیدنی را ندهند. اما میتوانند برای سایر مصارف مانند آبیاری، آب زنده و مطمئن تولید کنند.
فروش مواد اولیه حاصل از فاضلاب نیز میتواند. درآمد اضافی برای تأمین هزینه های سرمایه گذاری و عملیاتی تصفیه فاضلاب فراهم کند.
امروزه ۲.۴ میلیارد نفر هنوز به امکانات بهداشتی بهبودیافته دسترسی ندارند.
کاهش این رقم مطابق با هدف توسعه پایدار ۶ در مورد آب و بهداشت برنامه دستورالعمل ۲۰۳۰ سازمان ملل، به معنای تخلیه بیشتر فاضلاب است. که پس از آن باید به صورت مقرون به صرفه تصفیه شود.
درحال‌حاضر در این خصوص پیشرفت هایی حاصل شده‌است. به عنوان مثال، در آمریکای لاتین، تصفیه فاضلاب از اواخر دهه ۱۹۹۰ تقریباً دو برابر شده‌است. و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد فاضلاب جمع‌آوری‌شده در شبکه‌های فاضلاب شهری را پوشش میدهد.
اما این بدان معنی است. که بین ۷۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب ها بدون تصفیه رها میشوند. بنابراین هنوز مسیری طولانی در پیش است.
با شناخت گسترده ارزش استفاده ایمن از فاضلاب تصفیه‌شده و محصولات جانبی ارزشمند آن به عنوان جایگزینی برای آب شیرین خام گام اساسی در آن جاده برداشته‌خواهدشد.
اقتباس‌شده از : UN